Bệnh da do nấm sợi thường xuất hiện ở nước có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm như Việt Nam. Giống với các chủng nấm nói chung, nấm sợi khiến người bệnh bị ngứa lan tỏa rộng gây tổn thương da. Để nhận biết cũng như biết cách điều trị loại nấm này, La Hues mời bạn theo dõi bài viết sau.
Dấu hiệu nhận biết bệnh da do nấm sợi
Bệnh da do nấm sợi là một bệnh truyền nhiễm thường gặp do các loại nấm dermatophytes gây ra, chúng có khả năng phân hủy chất sừng trong lớp biểu bì của các mô lông, tóc, móng. Hầu hết các loại nấm này trú ngụ trong đất và có thể lây nhiễm sang vật chủ sống. Một số vi khuẩn Dermatophytes ký sinh trên cơ thể con người, và lây truyền từ người này sang người khác.
3 loài nấm sợi thường gặp gây bệnh ở người: Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum. Ở các nước có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, như ở Việt Nam, các chủng nấm này phát triển rất thuận lợi. Bệnh tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng thường gây ra triệu chứng ngứa ngáy, khó chịu rất nhiều ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Các yếu tố thuận lợi phát sinh bệnh nấm da. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Điều kiện thuận lợi giúp nấm sợi phát triển mạnh mẽ phải kể đến:
- Môi trường sinh hoạt thiếu thốn, sống tập thể, ngủ chung và dùng chung quần áo.
- Khí hậu nóng ẩm, ra nhiều mồ hôi làm thay đổi pH của da.
- Da bị xây sát, da khô, rối loạn cấu tạo lớp sừng.
- Rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch, dùng kháng sinh lâu ngày, dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Các hình thái lâm sàng
Bệnh da do nấm sợi xuất hiện theo các vùng nhất định trên cơ thể với các hình thái khác nhau.
Nấm bàn chân
- Thường hay gặp ở những người đi giày nhiều nhất là các vận động viên điều kinh do vậy bệnh còn được gọi là “bàn chân vận động viên điều kinh” (Athlete's foot).
- Nguyên nhân: chủ yếu do Trichophyton rubrum và Trichophyton mentagrophytes. Một số trường hợp có thể do Epidermophyton floccosum.
- Lâm sàng nấm ở bàn chân có 4 hình thái:
Hình thái bong vảy: lòng bàn chân đỏ, bong vảy nhiều, có thể bong vảy từng đám nhỏ hoặc lan tràn toàn bộ lòng bàn chân. Thường ở 1 bên sau lan sang 2 bên, ngứa ít
Hình thái viêm kẽ: thường ở kẽ ngón 3-4 bàn chân. Bệnh rất hay gặp ở những vận động viên điền kinh do đi giày nhiều. Tổn thương đỏ, nứt trên có nhiều bợ trắng, chảy nước. Người bệnh có thể đau và ngứa nhiều.
Athlete's foot – bàn chân vận động viên điền kinh với tổn thương nấm da hình thái viêm kẽ ngón 3, 4 bàn chân trái. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Hình thái tổ đỉa: mụn nước nằm sâu dưới da, khó vỡ, các mụn nước vỡ để lại bề mặt lỗ chỗ, ngứa nhiều và đau.
Tổn thương nấm da dạng tổ đỉa ở bàn chân trái. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Hình thái viêm móng: móng có những đốm trắng, đường trắng từ bờ tự do hoặc bờ bên, dần móng dày lên, màu vàng bẩn, dễ mủn
Nấm móng chân. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Nấm bẹn
- Thường do Epidermophyton inguinale, Trichophyton rubrum gây nên.
- Lâm sàng:
Tổn thương là những chấm đỏ, có vảy nhỏ, dần lan ra thành mảng hình tròn hoặc bầu dục, bề mặt đỏ, bờ hơi gồ cao, trên bờ có nhiều mụn nước và vảy da. Các mảng liên kết với nhau thành mảng lớn hình cung, giữa nhạt màu.
Ngứa
- Cần phân biệt nấm bẹn với:
Erythrasma: là bệnh nhiễm khuẩn khu trú ở vùng bẹn, do vi khuẩn Corynebacterium minutissimum gây nên, thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường và những người sống trong môi trường khí hậu ấm. Tổn thương là dát đỏ hoặc nâu, có bờ rõ nhưng không có mụn nước và vảy. Dưới ánh sáng đèn Wood, thương tổn có màu đỏ gạch.
Erythrasma vùng bẹn. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Viêm kẽ do Candida: dát đỏ, bờ rõ, ngoài bờ có bong vảy rất mỏng như lột vỏ khoai tây, bề mặt đỏ tươi và láng bóng, có các thương tổn vệ tinh.
Nấm vùng mặt
- Do T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis gây nên.
- Lâm sàng: thường là dát đỏ, kích thước 1-5 cm, bờ hơi nổi cao đôi khi không rõ, bong vảy, ngứa.
Nấm thân mình
- Dịch tễ: bệnh có thể lây nhiễm từ bất kỳ nguồn nào.
- Căn nguyên: bất kỳ loại nấm sợi nào cũng có thể gây bệnh ở thân mình. Hay gặp nhất là T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis và T. tonsurans.
- Tổn thương là mụn nước,thành đám tạo thành hình tròn hay hình nhiều cung. Tổn thương có xu hướng lành giữa, lan ra xung quanh, ngứa nhiều. Nhiễm nấm có thể khu trú hay lan toả toàn thân tuỳ thuộc vào đặc điểm vi nấm hay vật chủ.
Nấm vùng râu
- Ít gặp, thường ở nông dân tiếp xúc với súc vật.
- Lâm sàng: có 2 hình thái lâm sàng
Hình thái nông: do Violaceum, T. rubrum gây nên. Sợi râu gãy và bong vảy hoặc tồn tại nhưng khô, không bong, khi nhổ lên chân vẫn bình thường.
Hình thái sâu: do T. mentagrophytes gây nên. Tiến triển chậm, các u nhỏ liên kết với nhau tạo thành mảng thâm nhiễm và ăn sâu xuống hình thành các áp xe. Da trên bề mặt viêm tấy, sợi râu rụng hoặc không có, mủ chảy ra qua lỗ chân râu
Nấm râu do T. mentagrophytes gây nên. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh da do nấm sợi
Dựa vào hình thái lâm sàng và xét nghiệm soi tươi sợi nấm hoặc nuôi cấy nấm
- Soi tươi tìm sợi nấm: xét phát hiện các sợi nấm chia đốt trên nền tế bào sừng.
- Nuôi cấy trên các môi trường để định loại chủng nấm dựa vào đặc điểm khuẩn lạc của từng loại nấm
Phương pháp điều trị
Để điều trị bệnh nấm dai dẳng này, bạn cần xác định và loại bỏ các yếu tố thuận lợi cho nấm như:
Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, tránh mặc quần áo ẩm ướt.
Là quần áo thường xuyên hoặc phơi quần áo dưới ánh nắng mặt trời, nhất là quần áo lót.
Tránh tiếp xúc với các nguồn lây như chó, mèo.
Không dùng chung quần áo, chăn màn với ngƣời mắc bệnh.
Tránh tắm xà phòng
Dùng các thuốc chống nấm bôi tại chỗ đơn thuần hoặc kết hợp thuốc bôi với thuốc uống đường toàn thân tùy thuộc vào mức độ thương tổn.
Thuốc bôi tại chỗ
Ciclopiroxolamin 1%, Ketoconazol 2% , Terbinafin 1%, Clotrimazol 1%. Bôi ngày 1-2 lần, thời gian bôi thuốc ít nhất từ 3 - 4 tuần.
Thuốc kháng nấm toàn thân
Khi thương tổn lan rộng hoặc dai dẳng bôi lâu không khỏi
- Griseofulvin viên 500mg: trẻ em dùng liều 10- 20mg/kg/ngày, người lớn 1-2 viên/ngày, thời gian điều trị 4-6 tuần.
- Hoặc terbinafin 250mg/viên/ngày x 10-14 ngày, uống trước bữa ăn. Chống chỉ định với phụ nữ có thai hoặc cho con bú, trẻ dưới 16 tháng, bệnh nhân suy gan, suy thận nặng.
- Hoặc itraconazol 100mg/viên x 2 viên/ngày x 3-4 tuần, uống sau bữa ăn.
Trên đây là bài viết về bệnh da do nấm sợi gây nên, hy vọng những kiến thức da liễu này sẽ giúp ích cho các bạn trong quá trình phát hiện và điều trị bệnh. Nếu bạn đang gặp phải tình trạng da liễu tương, hãy nhanh chóng liên hệ với phòng khám chuyên khoa da liễu La Hues để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Chúc các bạn nhiều sức khỏe!
